Nobel ödüllü kadınlar
Nobel ödülü, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından 116 yıldır kişi veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, ekonomi, barış ile fizyoloji ve tıp alanlarındaki olağanüstü başarıları nedeniyle veriliyor. Nobel'in bu uzun yolculuğunda 822 erkek ödül alırken, kadınlarda ise bu rakam sadece 48'de kaldı. İşte 5 Aralık Dünya Kadın Hakları gününde Nobel Ödülü alan kadınlar...
Dünyanın en prestijli ödüllerinden biri olarak kabul edilen ve 1901 yılından bu yana verilen Nobel ödüllerine şimdiye kadar sadece 48 kadın layık görüldü. Barış ve edebiyat, kadınların en fazla ödül aldığı alanlar arasında. Kadınlar 16 barış, 14 edebiyat, 12 fizyoloji ve tıp, 4 kimya, 2 fizik ve 1 de ekonomi alanında ödül aldı.
NOBEL ÖDÜLÜNÜ İLK ALAN KADIN Nobel ödülünü ilk alan kadın Marie Curie oldu. 1903 fizik, 1911'de ise kimya alanında ödüle layık görülen radyoloji biliminin kurucusu Curie, Nobel'i iki kez alan tek kadın unvanını da elinde bulunduruyor.
Curie, uranyumla yaptığı deneyler sonucu radyoaktiviteyi keşfetti. Curie'nin iki defa Nobel ödülü alması dolayısıyla aslında 49 defa bu ödül kadınlara verilmiş oluyor.
NOBEL ÖDÜLÜNÜ KAZANAN EN GENÇ KİŞİ Nobel Barış Ödülü'nü kazanan en genç kişi olarak tarihe geçen Malala Yusufzay, 2014'te henüz 17 yaşındayken bu ödüle layık bulundu. Yusufzay, kazandığı 8 milyon kronluk (2,5 milyon lira) ödülü Pakistan'daki okullara bağışlayacağını açıklamıştı.
Özellikle kız çocuklarının eğitimi konusunda sembol bir isim haline gelen Malala, adına açılan fon dolayısıyla, kalkınmakta olan ülkelerin birçoğunda kızların okula gidebilmesi için çalışmalar yapmaya devam ediyor.
Malala, 9 Ekim 2012'de okula gitmek için bindiği otobüste saldırıya uğramıştı. Otobüse binen bir Taliban militanı Malala'ya adını sormuş, daha sonra genç kıza üç kez ateş etmişti. Başından yaralanan Malala, saldırıdan 6 gün sonra tedavi için İngiltere'ye götürülmüş, Birmingham'daki Kraliçe Elizabeth Hastanesi'nde yaklaşık 3 ay kalmış ve kafatasına metal bir plaka yerleştirilmişti. Mart 2013'te taburcu edilen Malala, ailesiyle Birmingham'a yerleşmiş ve tekrar okula başlamıştı.
Myanmar Dışişleri Bakanı ve Devlet Başkanlığından Sorumlu Devlet Bakanı Aung San Suu Çii, 1991'de "demokrasi ve insan hakları için şiddeti reddeden mücadelesi" nedeniyle barış ödülüne layık bulunmuştu.
ARAP DÜNYASINDA NOBEL BARIŞ ÖDÜLÜ KAZANAN İLK KADIN Arap dünyasında Nobel Barış Ödülü kazanan ilk kadın olan Tevekkül Karman da kadının toplum içindeki rolünün güçlendirilmesine yaptığı katkılardan dolayı bu ödülle onurlandırıldı. Karman, 2011'de Liberya Devlet Başkanı Ellen Johnson-Sirleaf ve Liberyalı Leymah Gbowee ile birlikte bu ödüle layık görülmüştü.
Selma Lagerlöf ise edebiyat alanında 1909'da ödül alan ilk kadın ve ilk İsveçli yazar oldu. Lagerlöf, efsane ve masallara dayanan yapıtlarıyla tanınıyor.
HIV KEŞİFLERİYLE ÖDÜL ALDI Fizyoloji veya tıp alanındaki ilk ödülü 1947'de biyokimyager Gerty Theresa Cori aldı. Cori, karbonhidrat metabolizmasının ve biyokimyasal enerji süreçlerinin açıklanmasına ışık tutan çalışmaları nedeniyle bu ödüle layık bulundu. Cori, ödülü eşi Carl Ferdinand Cori ve Arjantinli fizyolog Bernardo Houssay ile birlikte paylaştı.
AFRİKA'DA BARIŞ ÖDÜLÜNÜ ALAN İLK KADIN Afrika'da ise barış ödülünü alan ilk kadın Wangari Maathai oldu. Maathai, 2004 yılında sürdürülebilir kalkınma, demokrasi ve barışa olan katkılarından dolayı ödüle layık görüldü.
FRANÇOİSE BARRE-SİNOUSSİ Fransız virolog Françoise Barre-Sinoussi de 2008 yılında HIV keşifleri nedeniyle fizyoloji veya tıp ödülüyle onurlandırıldı.
GRAZİA DELEDDA Doğalcılık akımının önde gelen isimleri arasında kabul edilen İtalyan yazar. Eserlerinde Sardunya'daki zorlu yaşam koşullarını tasvir eder. 1926'da edebiyat dalında Nobel Ödülüne layık görüldü.
SİGRİD UNDSET Eserlerinde gelenekler ve çağdaşlaşma çatışması ile dini değerleri ve kadının özgürlüğünü ele alır. 1928'de Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştır.
JANE ADDAMS 1889'da, Şikago'da kentin yoksul semtlerindeki koşulları düzeltmek için çalışmalar yaptıkları bir kurum olan Hull House'u kurdu. Hull House, ABD'deki diğer toplumsal yardım merkezlerinin çoğu için bir model oluşturdu. 1931'de Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
PEARL S. BUCK Pearl S. Buck'ın kitapları ömrünün büyük bir kısmını geçirdiği Çin'deki yaşamı yansıtır. Ana kitabıyla 1938 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştır.
EMİLY GREENE BALCH I. Dünya Savaşı sırasında savaş karşıtı görüşleri yüzünden Wellesley Koleji'ndeki profesörlük görevinden atıldı. Özellikle barış ve özgürlük için mücadele veren kadınlar partisindeki faaliyetleriyle dikkat çekti ve 1946 yılında Nobel Barış Ödülüne layık görüldü.
MARİA GOEPPERT-MAYER Alman-Amerikalı fizikçi Maria Goeppert-Mayer, nükleer kabukların yapısına yönelik bir matematiksel modeli konusundaki çalışması ile 1963 Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülmüştür.
NELLY SACHS Eserlerinde savaşın insan üzerindeki tahribatını konu alan yazar 1966 Nobel Edebiyat Ödülünü kazandı.
BETTY WİLLİAMS Betty Williams, Mairead Corrigan ile birlikte kurucularından olduğu; Kuzey İrlanda'daki sorunların barışçıl bir şekilde çözümünü teşvik amacıyla kurulmuş bir örgüt olan Barış İnsanları Topluluğu Örgütünde yaptıkları çalışmalar için 1976 yılında Nobel Barış Ödülü kazanmışlardır.
MAİREAD CORRİGAN 1976 yılında Nobel Barış Ödülü'nü Betty Williams ile paylaşmıştır.
