Etiyopya, Afrika'daki en büyük buğday unu ithalatçısı

Nüfus artışı, şehirleşme ve artan gelirle birlikte değişen beslenme alışkanlıkları neticesinde son on yılda buğday ve buğday ürünleri tüketiminin artış gösterdiği Etiyopya, Afrika'daki en büyük buğday unu ithalatçısı oldu.

115 milyon nüfuslu Etiyopya’da insanların günlük toplam kalori alımının yüzde 14'ü buğdaydan karşılanıyor. Bu da nüfusun beslenmesinde buğdayı, mısırın ardından (yüzde 20) ikinci en önemli temel gıda maddesi yapıyor.

Buğdayın temel gıda olarak artan önemine rağmen Etiyopya, 2020 yılından bu yana hem düşük üretim hem de yetersiz ithalat nedeniyle artan bir buğday kıtlığıyla baş etmeye çalışıyor. Etiyopya'da buğday üretimi, son 2 yılda binlerce çiftçiyi yerinden eden siyasi gerilimler nedeniyle sekteye uğramış durumda. Etiyopya şu an yerel talebin yaklaşık yüzde 25'ini ithalatla karşılamaya çalışıyor. Buğdayın büyük bir bölümü hükümet tarafından ithal edilirken, bir kısmı da gıda yardımı olarak sağlanıyor.

Yüksek küresel buğday fiyatları ise ülkedeki buğday arzı sorununu daha da kötüleştirdi. Hükümet, yerel piyasayı istikrara kavuşturmak için on yıldır sübvansiyonlu fiyatlarla (şu anda yerel fiyatın yüzde 30'u) buğday ithal ediyor ve öğütülmek üzere un değirmenlerine veriyor. Ancak bu durum devletin döviz rezervleri üzerinde ciddi baskı oluşturuyor. Küresel buğday fiyatları şu an 2 yıl öncekinin neredeyse iki katı. Artan fiyatlar, Etiyopya hükümetinin iç talebi karşılayacak kadar buğday satın alabilmesini zorlaştırıyor.

Etiyopya Değirmenciler Derneği, hem daralan yerel arz hem de daha az ithalat nedeniyle üye değirmencilerin mevcut kapasitelerinin yüzde 50'sinin altında faaliyet gösterdiğini tahmin ediyor. Hükümet, Nisan 2021'de buğday unu açığını kapatmak amacıyla ticareti kolaylaştırmak için ithal tahıl ve un üzerindeki katma değer vergisini ve ciro vergisini kaldırdı. ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA), şubat ayı Tahıl Piyasaları ve Ticareti Raporu’na göre Etiyopya, 2020/21 sezonunda çoğunluğu Türkiye, Mısır ve Hindistan'dan olmak üzere 300.000 ton ithalat gerçekleştirerek Sahra Altı Afrika'nın en büyük buğday unu ithalatçısı haline geldi. Raporda, “Etiyopya'nın tamamen karayla çevrili olduğu göz önüne alındığında, bu unun çoğu, Cibuti ve Somali'den ülkenin kuzey sınırından ve doğu kısmından gayri resmi olarak ithal edilen düşük fiyatlı Türk buğday unu. Ayrıca, sığır ticareti yapan çiftçilerle sınırda gayri resmi olarak un takası yapıldığına dair haberler de var” denildi.