Kömür Santralleri, İnsan Haklarını Yok Sayıyor

Yeryüzü Derneği, kömürlü termik santrallerin hayata geçirilmesi aşamasında ve
sonrasında yaşanan hak ihlallerini ortaya koymak amacıyla sekiz ilde ve 38
köy/mahallede saha ziyaretleri gerçekleştirdi; 300’den fazla kişi ile görüştü. İnsan Hakları
Evrensel Beyannamesi'ne göre herkesin yaşam, özgürlük ve güvenlik hakkı olduğunu
savunan Yeryüzü Derneği, iklim krizinin en temel sebeplerinden biri olan kömürlü termik
santraller nedeniyle haritadan silinen veya yok olma tehlikesi altında olan köylerdeki
yaşam ve sorunlar yöre halkının anlatımıyla belgeledi.

Son 30 yılda kömürlü termik santrallerden dolayı Kütahya’da Bozcahöyük, Aslanlı,
Seyitömer, Beyeköy, Ömerler, Muğla’da Bağcılar, Eskihisar, Hüsamlar, İkizköy, Karakuyu,
Sekköy, Tınaz, Yeşilbağcılar’ın insanların yerlerinden edildiğini belirten Yeryüzü Derneği,
saha çalışmalarından hareketle istimlak edilme riski taşıyan 40’ın üzerinde köy olduğuna
dikkat çekiyor.

En son açıklanan Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) Raporu’nda, kömürlü
termik santrallerin, iklim sistemi üzerindeki etkisine dair güncel kanıtlar sunduğunu
hatırlatan Yeryüzü Derneği’nin Sözcüsü Akif Pamuk, “Dünyanın vazgeçtiği kömürlü
termik santraller, Türkiye’nin enerji üretimi planlarında hâlâ yüksek bir paya sahip.
Bununla birlikte, geçici faaliyet belgesi ile ömrünü tamamlamış termik santrallere
çalışma izni veriliyor ve bu sayede santraller üretime devam edebiliyor. Parçası
olduğumuz doğaya bütüncül bir bakış ekseni etrafında, enerjiden ulaşıma, sanayiden
kentleşmeye kadar tüm yaşam, radikal bir dönüşüm olmadığı sürece insanlar,
atalarından kalan topraklarını ve yaşanmışlıklarını terk etmek durumunda kalmaya devam edecek. İnsanların bu sorunların büyüklüğünün farkına varmalarını sağlamak
yeterli değil, hep birlikte harekete geçmenin zamanı.” dedi.

İnsan hikayelerinden örnekler
Kömür ve topraksızlaşma: Kömürlü termik santrallerin ihtiyacı olan kömür,
santral çevresindeki toprakların istimlak edilmesiyle çıkarılıyor. Kütahya
Seyitömer’den Ömer, istimlaklarla insanların nasıl topraksızlaştırıldığını ve
sürecin nasıl işlediğini şöyle ifade ediyor:

“İnsanların toprak kaybı var. İşletme vatandaşın toprağını alıyor, zararına çoğu. Yani
kamulaştırmada, istimlak bedelinde hiçbir zaman o toprağın gerçek değeri
verilmiyor…‘Anlaşmalı istimlak ediyorum,’ diyor belki kamuoyuna. Kabul etmiyorsan
o zaman mahkemeye gideceksin. Benim tarlam, dedemin tarlası, halalarım var.
Babam var; ölmüş. Biz beş kardeşiz. Benim oradaki hissem cüzi bir rakam. Ben
mahkemeye versem oradan alacağım para zaten mahkemeye gidecek, avukat
parasına yetmeyecek.”

 Kömür ve sağlıksız yaşam koşulları: Sağlıklı çevrede yaşama hakkını ihlal eden
termik santrallerin tarımsal üretimi nasıl ortadan kalktığını Kınık Köyü’nden
Behiye şu sözlerle aktarıyor:
“Sebze meyveyi yapan yapıyor ama mesela işletmeden, santralden gelen suyla
suluyorlar. Bizim bir sene bütün sebzelerimiz öldü. Gönderdikleri su yağlı su. İş
makinelerinin atık suyu gibi bir şey yani. Yağ süzmüş sebzelerin üzerine, hepsi
ölmüşler.”