2023 YILI MEDYA İZLEME RAPORU VE GAZETECİLERİN MESLEKİ MEMNUNİYETİ ARAŞTIRMASI YAYINLANDI

Gazeteciler Cemiyeti’nin Avrupa Birliği desteğiyle yürüttüğü Demokrasi için Medya/Medya için Demokrasi (M4D) Projesi kapsamında hazırladığı 2023 Medya İzleme Raporu ve Gazetecilerin Mesleki Memnuniyeti Araştırması yayınlandı. Raporlarda, 2023 yılında gazetecilerin içinde bulunduğu şartlar ayrıntılı olarak ele alındı.

Gazeteciler Cemiyeti’nin Avrupa Birliği desteğiyle yürüttüğü Demokrasi için Medya/Medya için Demokrasi (M4D) Projesi kapsamında hazırladığı 2023 Medya İzleme Raporu ve Gazetecilerin Mesleki Memnuniyeti Araştırması yayınlandı. Raporlarda, 2023 yılında gazetecilerin içinde bulunduğu şartlar ayrıntılı olarak ele alındı.

Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin, “Gazeteciliğin Dönüşümü ve Arayışlar” başlığıyla düzenlenen medya konferansı açışında yaptığı konuşmada, "Türkiye'de gazeteciliğin sorunları hiç bitmedi. Demokrasiye adım atıldığından bu yana bu ülkeyi yönetenler gazeteciliğin suç sayılması kompleksinden bir türlü kurtulamadı" dedi. Bilgin, konferansta 2023 yılında gazetecilere karşı işlenen tüm suçların ve basın özgürlüğünü engelleyen tüm gelişmelerin not edildiği Medya İzleme Raporu’nun kamuoyuna açıklanacağını ifade etti. Bilgin ayrıca, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Çağrı Kaderoğlu Bulut tarafından yürütülen Gazetecilerin Mesleki Memnuniyeti Araştırması raporunun da ilk kez bu konferansta tanıtılacağını dile getirdi.

Gazetecilerin Mesleki Memnuniyeti Araştırması, Gazeteciler Cemiyeti tarafından 5 yıl önce başlatıldı ve yıllık raporlar halinde yayınlandı. 2023 yılı sonunda 401 gazeteciyle yapılan anket sonucunda toplanan yanıtlar araştırmaya temel oluşturdu ve bu yanıtların değerlendirilmesiyle birlikte yıllık araştırma raporu hazırlandı. Gazetecilerin çalışma yaşamı, ücretler, mesailer, basın kartı sahipliği gibi özlük ve çalışma haklarına ilişkin durumun fotoğrafını da çeken araştırma, gazetecilerin meslekleriyle kurdukları ilişkiyi de tespit ediyor.

Yıllık medya izleme raporundan:

·      2023’te Haber faaliyetleri nedeniyle ya da görevi sırasında gözaltına alınan gazeteci sayısı en az 85 olarak tespit edildi. 2022’de gözaltına alınan gazeteci sayısı 78 olmuştu.

·      2023’te Saldırıya uğrayan, fiziksel zorla haber yapması engellenen, ekipmanına zarar verilerek görevi engellenen gazeteci sayısı en az 67 oldu.

·      2023’te Türkiye yeniden “en çok gazeteci tutuklayan” ülkeler kategorisine girdi. 2016 yılındaki darbe girişimindeki tutuklamaların ardından Türkiye bu kategoriye geri dönmüş oldu. 35 gazeteci 2024’e demir parmaklıklar arasında girdi.

·      Dezenformasyon bahaneli gerekçeli yeni Basın Yasasıyla suç olarak tanımlanan “halkı yanıltıcı bilgi yayma” suçlamasıyla soruşturmaya uğrayan gazeteci sayısı tespit edilebildiği kadarıyla yıl boyunca 33 oldu.

·      2023 boyunca gazetecilere açılan davalara bakıldığında, suçlamaların yine en çok Terörle Mücadele Kanunu kapsamında olduğu görülür. Gazetecilere en çok “örgüt üyesi olmak”, “örgüt propagandası yapmak”, “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanuna Muhalefet Etmek”, “Cumhurbaşkanına hakaret”, “kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret” suçlarını işledikleri iddiasıyla soruşturma başlatıldı. En az 13 gazeteci toplam 18 yıl 8 ay 25 gün hapis cezasına ve toplam 14 bin 500 TL adli para cezasına mahkûm edildi.

·      RTÜK 2023’te 31 Aralık’a kadar Tele 1’E 17 para cezası, 8 kez program durdurma, 7 gün yayın durdurma (ekran karartma) cezası verdi. Halk TV’ye 12 para cezası, 15 kez program durdurma cezası kesti. FOX TV’ye 7 para cezası 2 kez program durdurma, Flash Haber’e 6 para cezası, 8 kez program durdurma, Show TV’ye 3 para cezası 7 kez program durdurma, KRT TV’ye 4 para cezası, 3 kez program durdurma cezası verildi.

Mesleki Memnuniyet Araştırması sonuçlarından:

·      Gazetecilerin üçte birinden fazlası (yüzde 35,4) gazetecilik faaliyetlerinden ötürü gözaltına alındığını ya da yargılandığını ifade etti.

·      Gazetecilerin neredeyse yarısı (yüzde 45,4) yaptığı haber nedeniyle yargılanma ya da suçlanma kaygısı taşıyor.

·      Gazetecilerin üçte biri asgari ücret ya da bunun altında maaş alıyor (yüzde 36,7). İki asgari ücret kadar maaş alan gazetecilerin oranı ise sadece yüzde 7,7.

·      Gazeteciler bu düşük ücretlere karşın uzun mesai saatleriyle çalışıyor. Yasal çalışma süresi olan 8 saat çalışan gazetecilerin oranı sadece yüzde 28,2. Gazetecilerin büyük bölümü (yüzde 39,4) günlük 9 ila 12 saat arasında çalışıyor. 13 saat ve üzeri çalıştığını belirtenlerin oranı yüzde 14,7.